Biegunka zazwyczaj dopada nas znienacka. W większości przypadków nie trwa długo i jest raczej chwilową dolegliwością. Jeśli biegunki się przedłużają, mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie przyczyny oraz objawy ma rozwolnienie i jak radzić sobie z chorobą?
Jeśli chodzi o mechanizmy biegunki, lekarze wspominają o trzech najczęściej występujących:
- Biegunka osmotyczna – dochodzi do niej wówczas, gdy do jelita trafia dużo substancji, które zatrzymują wodę, a ta nie może zostać wchłonięta przez organizm. Mamy wówczas do czynienia ze zwiększeniem objętości stolca, w wyniku czego powstają biegunki osmotyczne.
- Biegunka sekrecyjna – spowodowana jest aktywnym wydzielaniem do jelita dużej zawartości soli, wody oraz innych substancji.
- Biegunka zapalna – która wywołana jest uszczerbkiem lub uszkodzeniem budowy nabłonka jelitowego. Tego typu rozwolnienie powstaje jako skutek choroby.
W zakresie diety, powinno się postawić na posiłki lekkostrawne, jak np. gotowany makaron lub biały ryż. Potrawy można wzbogacić, dodając banany na biegunkę. Banan na biegunkę jest owocem, który poprawi nasze samopoczucie, a jednocześnie nie obciąża układu pokarmowego. Dobrym rozwiązaniem będą też jagody na biegunkę. Owoce te zawierają duże ilości katechin, w tym garbników. Substancje te wykazują się działaniem zapierającym. Podobnie oddziaływać na organizm będą borówki na biegunkę.
Z pewnością należy wystrzegać się słodyczy, potraw ciężkostrawnych, smażonych, kawy, alkoholu. Nie sprawdzą się także jajka przy biegunce, ponieważ są ciężkostrawne.
Jaka jest definicja biegunki?
Według definicji, ustalonej przez WHO (Światową Organizację Zdrowia) o biegunce możemy mówić w sytuacji, w której oddajemy 3 lub więcej luźnych stolców w ciągu doby. Mowa o wypróżnieniach luźnych lub wodnistych.
Uwaga! Ta definicja nie dotyczy niemowląt, karmionych piersią. W tym przypadku luźne stolce, oddawane od kilku do nawet kilkunastu na dobę są zupełnie normalne. Jeśli chodzi o małe dzieci, rozwolnienie diagnozowane jest u niech wówczas, gdy dochodzi do nagłej zmiany częstotliwości lub konsystencji stolca.
Rodzaje biegunki
Ze względu na okres trwania, biegunki dzielimy na:
- Ostre, które trwają do maksymalnie dwóch tygodni.
- Przewlekłe, które trwają dłużej, niż dwa tygodnie.
Rodzaje biegunek, w zależności od przyczyny, które je wywołują:
- Biegunka infekcyjna,
- Biegunka wirusowa,
- Biegunka podróżnych,
- Biegunka poantybiotykowa.
Rozwolnienie może również zwiastować różne choroby. Biegunka może być sygnałem takich schorzeń jak np.:
- Celiakia,
- Zapalenie uchyłków jelita,
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- Rak jelita grubego,
- Choroba Leśniowskiego-Crohna.
Biegunka ostra
Biegunka ostra, niestety najczęściej jest także zakaźna. Schorzenie leczy się w sposób objawowy. Jej podłoże najczęściej jest infekcyjne. Bardzo często przy jej występowaniu można zaobserwować także inne objawy jak np. nudności, wymioty, gorączka, odwodnienie.
Może być to typowa biegunka wirusowa, za którą odpowiedzialny jest wirus biegunki. Przenoszony drogą kropelkową, może być obecny w wodzie lub pokarmie. Biegunka bakteryjna pojawia się wtedy, gdy do zakażenia dochodzi na skutek infekcji bakteryjnej. Przykładem, jaki możemy zaobserwować w Polsce jest zakażenie Salmonellą. Za ostre stany rozwolnienia odpowiadać mogą także produkty metabolizmu bakterii, czyli enterotoksyny. Mowa tu np. o toksynie gronkowca, która może być obecna w nieprawidłowo przygotowanych lub przechowywanych lodach i innych produktach mlecznych.
W rzadkich przypadkach za występowanie ostrej biegunki odpowiadają pasożyty lub pierwotniaki.
Biegunka utrzymująca się
Uporczywa biegunka, czyli przewlekła bardzo rzadko wywoływana jest przez zakażenie, pochodzące ze strony układu pokarmowego. W 90% przypadków za uporczywe biegunki odpowiadają nieswoiste zapalenia jelit, zespół jelita drażliwego oraz rak jelita grubego. Są to wodniste biegunki, w rzadkich przypadkach też biegunki z krwią, które utrzymują się powyżej dwóch tygodni.
Istnieją jednak także inne możliwe przyczyny występowania przewlekłych biegunek. Zaliczamy do nich m.in.:
- Przyjmowanie niektórych leków,
- Spożywanie niektórych dietetycznych produktów spożywczych,
- Zatrucie toksynami – np. w wyniku zbyt dużego spożywania alkoholu,
- Niedobór laktazy,
- Zespół krótkiego jelita,
- Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki,
- Choroby wątroby,
- Celiakia,
- Niedokrwienie jelita,
- Abetalipoproteinemia,
- Naczyniakowatość limfatyczna jelit,
- Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego,
- Kwasy żółciowe.
Biegunka przewlekła
Częste biegunki mogą być przyczyną ogromnego dyskomfortu, złego samopoczucia, a nawet wycieńczenia organizmu. Bardzo ważne jest to, aby pacjent został otoczony specjalistyczną opieką. Przewlekłe biegunki odwadniają organizm, pozbawiając go cennych soli i składników mineralnych. Gdy obserwujemy biegunki przewlekłe, należy zwrócić uwagę czy nie pojawia się w nich śluz, krew, ropa lub fragmenty pasożytów.
Gdy zaobserwujemy krwawe biegunki, warto skonsultować się z lekarzem. Obecność krwi w kale może świadczyć o prozaicznych hemoroidach, ale może być również przyczyną o wiele poważniejszych schorzeń jak np. rak jelita grubego.
Czas trwania biegunki
Ile trwa biegunka? Wszystko zależy od tego, z jakim rodzajem schorzenia mamy do czynienia. Uznaje się, że biegunka ostra trwa do 14 dni, a przetrwała od 14 do 29 dni. To, ile może trwać biegunka przewlekła, zależne jest od jej przyczyny. Diagnozuje się ją jednak jako rozwolnienie, utrzymujące się powyżej 30 dni.
Jakie mogą być przyczyny ostrej biegunki?
Przyczyna biegunki ostrej najczęściej nie jest trudna do ustalenia. Należy przeanalizować posiłki, spożyte w ostatnim czasie. Warto też obserwować objawy zarówno swoje, jak i domowników. Jeśli przyczyny biegunki mają pochodzenie wirusowe, a spożywaliśmy inne dania, prawdopodobnie więcej osób będzie miało do czynienia z tym schorzeniem.
Zakażenie jelitowe
Zakażenie jelitowe może być jedną z przyczyn, wywołującą ostrą biegunkę. Może towarzyszyć mu gorączka, poczucie rozbicia, nudności i wymioty, a także odwodnienie organizmu.
Biegunka poantybiotykowa (biegunka występująca podczas lub po stosowaniu antybiotyku)
Biegunki poantybiotykowe powstają w wyniku zaburzenia równowagi organizmu. Chodzi o zachwianie proporcji między bakteriami, które zasiedlają jelito grube. Dochodzi do tego w wyniku wyniszczającego oddziaływania antybiotyków. Bakterie podatne na działanie leku są uśmiercane, a te odporne na medykament nadmiernie się namnażają i w toksyczny sposób oddziałują na jelito.
Biegunka polekowa, pokarmowa („biegunka po jedzeniu”)
Biegunka poantybiotykowa/polekowa, występująca po jedzeniu może występować przede wszystkim:
- Przy przyjęciu nadmiernej ilości leków,
- Przy przyjęciu nadmiernej ilości preparatów przeczyszczających,
- Po niektórych lekach np. wykazujących działanie moczopędne, antyarytmicznych, rozkurczających oskrzela,
- Po spożyciu niektórych produktów spożywczych np. mleka przez osoby cierpiące na nietolerancję laktozy,
- Po nadmiernym spożyciu fruktozy, słodzików, obecnych w cukierkach lub gumach do żucia, albo w napojach typu „light”,
- Po spożyciu substancji toksycznych np. niejadalnych/trujących grzybów.
Co jeść przy biegunce?
Co na biegunkę możemy stosować w ramach codziennego menu? Dopóki objawy się utrzymują, na biegunkę powinniśmy stosować przede wszystkim posiłki lekkostrawne, oparte na m.in.:
- Gotowanym, białym ryżu,
- Gotowanym makaronie,
- Gotowanych ziemniakach,
- Owsie.
Jeśli chory chciałby przegryźć coś na biegunkę, może również sięgnąć po:
- Banany,
- Jagody i borówki,
- Krakersy,
- Sucharki,
- Lekkie zupy,
- Gotowane warzywa.
To, co na biegunkę z pewnością nie pomoże i powinno się unikać w sytuacji choroby:
- Potrawy smażone, tłuste, ciężkostrawne,
- Mleko,
- Mocna herbata,
- Kawa,
- Alkohol,
- Słodycze,
- Świeże owoce i surowe warzywa.
Co pić przy biegunce?
Jeśli chodzi o sprawdzone sposoby na biegunkę, należy zadbać przede wszystkim o nawodnienie. Częste oddawanie luźnego lub rozwodnionego stolca może prowadzić do odwodnienia organizmu. Dlatego tak ważne jest to, aby na biegunkę stosować wodę mineralną, która uzupełni braki nawodnienia i podstawowych soli mineralnych. Bardzo często sięgnięcie po butelkę z wodą, szczególnie przy biegunkach ostrych jest to właśnie sposób na biegunkę, który pozwoli wyeliminować dolegliwość po krótkim czasie.
Co pić przy biegunce – doustne płyny nawadniające
Jak zatrzymać biegunkę? Poza odpowiednią dietą i sięgnięciem po wodę, warto zaopatrzyć się także w tzw. elektrolity, czyli skumulowane sole mineralne, uzupełniające ich braki w organizmie. Tego typu preparaty dostępne są w aptekach bez recepty i zapobiegają odwodnieniu organizmu. Z pomocą elektrolitów biegunki leczenie będzie o wiele prostsze i mniej czasochłonne.
Menu przy biegunce – co jeść, aby poprawić samopoczucie? Domowe sposoby na biegunkę
Dieta przy biegunce powinna być lekkostrawna i prosta. Unikajmy złożonych i wymyślnych potraw. Warto postawić na nieskomplikowane posiłki. Co jeść podczas biegunki? Kierujmy się tym, na co ochotę ma chory, gdyż organizm często sam podpowiada, czego mu potrzeba i co najlepiej na niego wpłynie. Poleca się spożywanie kleików na bazie ryżu, płatków ryżowych lub makaronu. Można powiedzieć, że to, co jeść po wymiotach można, to również sprawdzi się w przypadku rozwolnienia.
Gdy chory nie chce spożywać potraw praktycznie bez smaku, biegunka co jeść – może sprawdzić się tu dodatek banana. Można również przygotować pacjentowi kisiel bez cukru np. z dodatkiem startego jabłka.
Jakie probiotyki stosować w biegunce?
Gdy doskwiera nam biegunka leczenie bardzo często odbywa się objawowo. Przydatne w takiej sytuacji mogą okazać się probiotyki, które pozytywnie wpływają na florę bakteryjną. Regularne stosowanie dobrej jakości probiotyków, wspomaga leczenie biegunki i łagodzi objawy biegunki.
Co jeść w czasie biegunki, jeśli mamy insulinooporność?
Co jeść na biegunkę jeśli borykamy się z insulinoopornością? Należy w tej sytuacji unikać białego pieczywa, białego makaronu, ryżu czy nawet bananów. Możemy produkty te zastąpić pełnoziarnistym pieczywem, kaszami i makaronami. Dieta przy biegunce u dorosłych powinna zawierać dużo błonnika pokarmowego.
Jakie badania wykonuje się w celu ustalenia przyczyny biegunki?
Zazwyczaj biegunka przyczyny ustalane są podczas wywiadu lekarskiego, przeprowadzanego z pacjentem. Jeśli jednak dolegliwość utrzymuje się dłużej, niż 10 dni, lekarz może zlecić wykonanie rozmazu stolca na obecność leukocytów i pasożytów. Przy okazji bardzo często wykonywane są także badania krwi, które mają przybliżyć biegunki przyczyny.
Jak uchronić się przed biegunką? Profilaktyka.
Profilaktyka, którą należy wdrożyć w życie, aby nie dopuścić do rozwolnienia powinna być stosowana przez nas każdego dnia. Domowe sposoby na biegunkę to przede wszystkim higiena rąk. Mycie dłoni po przyjściu do domu, skorzystaniu z toalety czy zawsze przed posiłkiem. Biegunka domowe sposoby to każde pilnowanie dokładnego mycia owoców i warzyw przed spożyciem.
Kolejne domowe sposoby na rozwolnienie to unikanie produktów tzw. wysokiego ryzyka, czyli surowych jaj, surowego, nieświeżego mięsa, nieprzegotowanej wody.
Kolejną opcją jest regularne przyjmowanie probiotyków, które będą wspierać i wzmacniać naturalną florę bakteryjną naszego organizmu.
Biegunka u dzieci domowe sposoby to jednak nie wszystko. Najmłodsi mogą zostać również zaszczepieni przeciwko rotawirusom. Szczepionkę podaje się wyłącznie dzieciom od 6. do 24. miesiąca życia.
