Fosfor – właściwości, działanie i występowanie fosforu

Fosfor jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, gdyż pełni mnóstwo istotnych funkcji. Odpowiada on za zdrowe i mocne kości oraz zęby ale reguluje również szereg innych procesów życiowych.

Fosfor – rola i funkcje

Fosfor w organizmie pełni sporo funkcji z racji, iż jest podstawowym budulcem kości oraz zębów. W kościach znajduje się go najwięcej bo, aż 80%, co przekładając na osobę ważącą 80kg będzie to około 700 do 800 mg fosforu. Pozostała część tej substancji kumuluje się w tkankach miękkich. Analizując jego rolę w organizmie dobrze jest przyjrzeć się bezpośrednio jego właściwościom. Pierwszą z nich jest uwalnianie energii, a także cały proces związany z jej wytwarzaniem. Fosfor właściwości jest dość istotnym składnikiem GTP oraz ATP czyli nośników energii, które są wykorzystywane w metabolizmie komórek.

Fosfor zastosowanie znajduje również w przypadku utrzymania równowagi kwasowo zasadowej. Jest także elementem odpowiadającym za przemianę tłuszczów oraz węglowodanów. Oznacza to, że bez niego nie jest w stanie zachodzić prawidłowy metabolizm. Poza bezpośrednim działaniem na układ pokarmowy jego właściwości są również zauważalne w przypadku sfery hormonalnej. Tutaj odpowiada on za zachowanie stabilności. Przyczynia się również do niezaburzonej pracy układu nerwowego. Do pozostałych jego właściwości zaliczyć można:

• Fosfor występuje w kilku odmianach – czarnej, białej, filetowej oraz czerwonej. Co ciekawe każda z tych odmian niesie za sobą inne właściwości. Fosfor biały oraz czerwony będzie odróżniać stabilność. Biały zaliczany jest to najbardziej aktywnych natomiast czerwony do najbardziej stałych
• Fosfor jest pierwiastkiem niezbędnym dla wszystkich organizmów, ponieważ jest składową RNA, ATP oraz DNA
• Odmiana biała fosforu charakteryzuje się dużą toksycznością, a jego dostarczenie do organizmu może skutkować poważnymi problemami. Oznacza to, że należy unikać jego spożywania oraz wdychania, a w razie kontaktu niezwłocznie skorzystać z pomocy medycznej
• Fosfor ma bardzo obszerne zastosowanie. Jego udział może sprawdzić się w przypadku produkcji nawozów, detergentów, a także zapałek.

Fosfor – dzienne zapotrzebowanie

Fosfor w diecie powinien być dostosowany bezpośrednio do indywidualnego zapotrzebowania. Wpływ na to będzie miał wiek, styl życia ale także dodatkowe dolegliwości. Jeśli chodzi o ogólne założenia co do dawkowania to w przypadku dzieci po urodzeniu powinna być to dawka do 150 mg. Do pierwszego roku życia wartość ta powinna utrzymywać się na poziomie około 300 mg. Maluchy do 3 roku życia nie powinny mieć przekraczanej dawki 450 mg. Do 6 roku życia wartość ta to 500 mg, a do 9 roku 600 mg. Po tym okresie zarówno chłopcy jak również dziewczyny do około 18 roku życia powinny zadbać o fosfor w pożywieniu w granicach 1200 mg. Następnie, po okresie dojrzewania wartość ta może zostać zmniejszona do 700 mg. Bardzo ważne jest to aby nie doprowadzać zarówno do sporych ubytków jak również nadmiaru gdyż oba te zjawiska mogą okazać się szkodliwe dla organizmu.

Objawy niedoboru fosforu

Fosfor w organizmie jest składnikiem, który bezpośrednio przyczynia się do prawidłowego działania organizmu. Jego odpowiednia ilość będzie gwarantować zdrowe kości, zęby ale także niezaburzone ph. Jeśli chodzi o fosfor niedobór to jest to zjawisko, które występuje dość rzadko. Jeśli jednak dojdzie do takich okoliczności to zauważalny będzie zespół pewnych dolegliwości:

• Problemy z kośćmi – z racji, iż fosfor jest elementem budującym kości oraz zęby to jego zbyt mała ilość w diecie będzie w bezpośredni sposób odbijała się na ich stanie. Staną się one zdecydowanie słabsze, przez co będzie większe ryzyko ubytków czy złamań
• Mniejsza energia – osoby, które zmagają się z niedoborem fosforu zauważą u siebie większe zmęczenie, co ma bezpośredni związek z tym, że fosfor odpowiada za energię. Większa senność, nieuzasadnione, długotrwałe zmęczenie może być znakiem, że w organizmie występuje zbyt mała ilość fosforu
• Zmniejszony apetyt – to również jeden z objawów, które są konsekwencją diety ubogiej w fosfor. Kluczowa jest tutaj świadomość, że słaby apetyt utrzymujący się przez długi czas może nieść za sobą znaczny spadek masy, który zrodzi kolejne problemy
• Zaburzona praca układu nerwowego – fosfor w diecie odpowiada również za prawidłową pracę naszego układu nerwowego. Oznacza to, że ubytki na tym polu będą skutkować zmianami w funkcjonowaniu, a także istnieje możliwość występowania problemów na tle poznawczym.

Analizując skutki jakie niesie za sobą niedobór fosforu należy mieć jednak na uwadze, że jest to zjawisko, które występuje bardzo rzadko. Fosfor w jedzeniu występuje naturalnie i można znaleźć go w wielu produktach spożywczych. Stosując pełnowartościową dietę raczej nie powinno mieć się problemów na tym podłożu. Są to bardziej konsekwencje dolegliwości zdrowotnych, które będą utrudniały wchłanianie się tego pierwiastka. Również część leków będzie odpowiadała za zmniejszoną przyswajalność tego składnika.

Objawy nadmiaru fosforu

Wiele osób zastanawia się nad tym czy fosfor nadmiar da się uzyskać oraz jakie konsekwencje płyną z takiego zjawiska. Otóż jest to możliwe, a zjawisko to nosi swoją nazwę – hiperfosfatemia. Jest to okoliczność, która niesie za sobą problemy zdrowotne. Doprowadzenie do nadmiaru jest możliwe przez spożywanie zbyt dużej ilości (jest to rzadkie) bądź co bardziej prawdopodobne, może on być wynikiem różnych dolegliwości. Najczęściej jest to niewydolność nerek, która skutkuje trudnościami z jego wydaleniem z organizmu. Jeśli chodzi o objawy, które pojawiają się w pierwszej kolejności to są to:

• Problemy z kośćmi – zbyt duża ilość fosforu w organizmie bezpośrednio przekłada się na układ kostny. Wynika to z wytrącania wapnia z kości, a co za tym idzie istnieje spore ryzyko wystąpienia osteoporozy, a także złamań
• Problemy z układem pokarmowym – kolejnych rodzaj objawów związany jest w układem pokarmowym. Zbyt duża dawka fosforanu przyczynia się do możliwości występowania biegunki bądź wymiotów. Długi czas trwania takich objawów może prowadzić do odwodnienia
• Problemy z mięśniami – fosfor we krwi w zbyt dużej dawce ma również bezpośredni wpływ na nasze mięśnie. Zauważyć można drętwienie, osłabienie bądź skurcze.

Fosfor w diecie ciężko jest przedawkować dlatego też w pierwszej kolejności warto jest skontrolować czy nie występują inne jednostki chorobowe, które mogłyby przyczynić się do trudności z jego wydalaniem. W tym celu ważne jest regularne wykonywanie badań krwi.

Naturalne źródła fosforu – produkty, w których można znaleźć fosfor

Fosfor w pożywieniu występuje naturalnie. Największe jego pokłady znaleźć można między innymi w mięsie, roślinach strączkowych ale także produktach mlecznych. Największa jego dawka to zdecydowanie produkty mleczne gdzie poziom waha się aż do 900 mg na 100g produktu. Kolejne miejsce zajmują produkty zbożowe z wynikiem do 300mg na 100 gram produktu. Dobrym źródłem fosforu są również ryby, gdzie poziom plasuje się w granicach 200 mg.

Fosfor w codziennym jadłospisie jest najczęściej dostarczany za pośrednictwem produktów pochodzenia zwierzęcego. Wynika to również z jego większego przyswajania się. Istotne znaczenie będzie tutaj odgrywać również rodzaj fosforu. Fosfor naturalny znany również pod nazwą fosfor organiczny charakteryzuje się zdecydowanie wolniejszym wchłanianiem oraz mniejszą wydajnością – do 60%. Drugi rodzaj to fosfor nieorganiczny czyli są to sole fosforu, które to są uzupełnieniem żywności. Jego wydajność może sięgać nawet do 100%.

W codziennym jadłospisie zauważyć można coraz większą ilość fosforanu nieorganicznego. Wynika to z jego funkcjonalności pod kątem przemysłu spożywczego. Jego zadaniem jest między innymi przedłużenie żywotności artykułów spożywczych, poprawa smaku czy zachowanie odpowiedniej struktury. W tym kontekście do najbardziej popularnych źródeł tego pierwiastka zaliczyć można napoje gazowane, produkty poddawane mrożeniu, sery czy przekąski.

Fosfor – u kogo występuje zwiększone zapotrzebowanie?

Zwiększone zapotrzebowanie na fosfor będzie zależne przede wszystkim od stanu zdrowia, wieku, a także stylu życia. Jeśli chodzi o osoby, u których można zaobserwować większą potrzebę dostarczania fosforu to będzie to młodzież oraz dzieci. Ma to bezpośredni związek z ich rozwojem, a jak wiadomo jest to składnik biorący udział w tym procesie. Kolejna grupa, która mogłaby zadbać o nieznacznie większą ilość fosforu to osoby regularnie uprawiające sport. Ma to bezpośredni związek z faktem, że jest to pierwiastek będący nośnikiem energii. Oznacza to, że osoby aktywne potrzebują je więcej i jest to główna przesłanka do zwiększenia jego ilości. Również niektóre osoby zmagające się z pewnymi dolegliwościami mogą wymagać uzupełnienia fosforu. Będą to wszelkie dolegliwości przyczyniające się do jego gorszego wchłaniania jak celiakia czy choroba Crohna.

Należy pamiętać, że prowadzenie zdrowej i zbilansowanej diety pozwoli utrzymać prawidłowy poziom fosforu. Wynika to z faktu, że jest to substancja naturalnie występująca w wielu produktach spożywczych. Dbając o odpowiedni rozkład mikroelementów oraz prawidłową kaloryczność nie będzie trudności z zachowaniem wymaganego poziomu. Osoby, które nie mają wiedzy w temacie tworzenia diety czy samego jadłospisu mogą skierować się do dietetyka, który przedstawi jakie fosfor ma znaczenie oraz jak tworzyć sobie jadłospis. Innym rozwiązaniem jest gotowy catering, w którym będą znajdowały się wszystkie wartości i minerały.

Jak zwiększyć przyswajalność fosforu z roślin?

Fosfor charakteryzuje się tym, że występuje w wielu roślinach jednak nie można uznać go za łatwo przyswajalny z tych produktów. Ma to związek przede wszystkim z tym, że w większości przypadków występuje tam w postaci kwasu fitowego, z którym nie najlepiej radzi sobie organizm. Nie chcąc tracić jego drogocennych właściwości podczas spożywania roślin można zdecydować się na ich kiszenie. Pozwoli to rozłożyć kwas fitowy, dzięki czemu stanie się on lepiej dostępny. Jest to dość charakterystyczne w kuchni azjatyckiej pod postacią miso. Innym sposobem jest zadbanie o prawidłową ilość witaminy D w diecie, która również odpowiada za zwiększone wchłanianie fosforu do organizmu.