Coraz więcej osób reaguje negatywnie na alergeny zawarte w pożywieniu. Poza glutenem do wystąpienia alergii może przyczynić się laktoza, białko mleka, soja, skorupiaki, orzeszki ziemne. Według Światowej Organizacji Zdrowia z uciążliwymi objawami alergicznymi ze strony przewodu pokarmowego i układu oddechowego może zmagać się nawet 4% populacji osób dorosłych. Jakie są najczęstsze przyczyny alergii pokarmowych? Jakie symptomy poza biegunką i bólem brzucha mogą wskazywać na nadwrażliwość na niektóre pokarmy? Dowiedz się, czym są choroby alergiczne i jak sobie z nimi radzić.
Zobacz też: Dieta bezglutenowa. Czy tylko dla osób z celiakią? Produkty dozwolone i zabronione
Alergie pokarmowe – najczęstsze przyczyny występowania
Zanim przejdziemy do omówienia przyczyn występowania schorzeń alergicznych, spróbujemy wyjaśnić, czym jest alergia. Organizm człowieka może w niewłaściwy sposób reagować na dostarczane mu pożywienie. Poza reakcjami toksycznymi, które wiążą się z obecnością szkodliwych czynników w żywności (np. bakterii jadu kiełbasianego), wyróżnia się reakcje nietoksyczne, do których należą alergie i nietolerancje pokarmowe.
Do rozwoju alergii, która jest definiowana jako zespół objawów występujących na skutek nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego, mogą przyczynić się nie tylko geny. Do czynników, które mogą wywoływać różne rodzaje alergii, zalicza się także:
- zanieczyszczenia przemysłowe,
- ekspozycję na dym tytoniowy,
- częste spożywanie produktów wysokoprzetworzonych,
- nadmierna czystość otoczenia, która szkodzi odporności.
Objawy nietolerancji pokarmowej mogą powodować zarówno pokarmy pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Do najczęściej nietolerowanych produktów zalicza się ziarna zbóż (jęczmień, pszenicę, żyto), owoce cytrusowe, orzechy, kakao, pomidory, pietruszkę, seler, mleko krowie, jaja kurze, ryby, skorupiaki i mięczaki. Poza alergiami wywołanymi spożywanym pokarmem coraz częściej diagnozuje się alergie wziewne. W ich przebiegu obserwuje się głównie objawy ze strony układu oddechowego takie jak ciągłe kichanie, katar, świszczący oddech, astma.
Jakie wyróżnia się rodzaje alergii w populacji? Jakie pokarmy należą do najczęściej uczulających produktów?
Alergie u dzieci i niemowląt najczęściej wywołują produkty pochodzenia zwierzęcego takie jak mleko krowie oraz jaja kurze. Na liście pokarmów, które mogą wywołać reakcje alergiczne u najmłodszych, znajdują się też cytrusy, truskawki i pszenica. W przypadku alergii u dorosłych za wystąpienie nieprzyjemnych dolegliwości pokarmowych najczęściej odpowiadają alergeny obecne w żywności pochodzenia roślinnego (np. nasiona zbóż, skorupiaki, soja, groszek, soczewica).
Alergia na białko mleka
Nietolerancja laktozy bardzo często stanowi pierwszą alergię rozwijającą się u niemowląt i małych dzieci. Terminem tym określa się nadwrażliwość pokarmową objawiającą się wykwitami na skórze oraz dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, które można zaobserwować po spożyciu żywności zawierającej cukier występujący w mleku i jego przetworach. Ten typ alergii jest wynikiem niedoboru enzymu laktazy, który bierze udział w trawieniu cukru mlecznego.
Alergia na białko jaja kurzego
Do rozpowszechnionych alergenów pokarmowych należy też białko jaja kurzego, które zawiera m.in. takie substancje alergenne jak owoalbumina oraz owomukoid. Związki te są wrażliwe na działanie wysokiej temperatury, co oznacza, że niektóre osoby z alergią na te białka mogą spożywać jajka po obróbce termicznej (np. po usmażeniu, ugotowaniu). Liczne badania wskazują, że gotowanie jajek przez trzydzieści minut znacząco zmniejsza alergenność tych składników.
Alergia na owoce morza i ryby
Również zjedzenie ryb i owoców morza może wywołać uczulenie pokarmowe. Dzieje się tak dlatego, że znajdują się w nich takie alergeny jak parwalbumina. Alergię najczęściej powodują homary, kraby, langusty, raki, małże i ostrygi. Jeśli chodzi o ryby, za najbardziej alergenne uznaje się takie gatunki jak dorsz, śledź, tuńczyk, okoń, łosoś oraz karp. Objawy nadwrażliwości pokarmowej rozwijają się w ciągu kilku minut do kilku godzin. W skrajnych przypadkach może dojść do anafilaksji, o której więcej dowiesz się z dalszej części tekstu.
Alergia pokarmowa – objawy. Jakie są najczęstsze objawy alergii pokarmowej u dorosłych?
Reakcje na zjedzone pokarmy mogą być bardzo różne. Typowymi objawami są nudności, mdłości, wymioty, biegunka oraz ból brzucha. Niektórzy pacjenci skarżą się też na odbijanie, zgagę, zaparcia. Alergia może również objawiać się zmianami zlokalizowanymi na ciele, np. wysypką, pokrzywką lub obrzękiem naczynioruchowym, do którego dochodzi na skutek rozszerzenia i zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych.
Ponadto schorzenie alergiczne może manifestować się poprzez nieprawidłowości w funkcjonowaniu innych narządów, np. wzroku, czego objawem jest zaczerwienienie i pieczenie spojówek. Do nieco mniej charakterystycznych symptomów pojawiających się po zjedzeniu alergennego składnika obecnego w pożywieniu zalicza się obrzęki stóp i dłoni, bóle kostno-stawowe, zaburzenia snu, migrenę oraz przewlekłe zmęczenie.
Alergia pokarmowa a wstrząs anafilaktyczny. Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc w przypadku jego wystąpienia?
Spożycie pokarmu zawierającego alergen może przyczynić się nie tylko do wystąpienia zmian skórnych, czy bólu brzucha. Najgroźniejszym przejawem alergii pokarmowej jest wstrząs anafilaktyczny, który nieleczony może prowadzić nawet do zgonu. Ta niebezpieczna reakcja ogólnoustrojowa występuje na ogół po zjedzeniu niektórych pokarmów, ale może też rozwinąć się np. na skutek użądlenia przez osę, pszczołę, czy szerszenia.
W przypadku wstrząsu anafilaktycznego objawy pojawiają się bardzo szybko, na ogół w ciągu kilku sekund lub kilku minut po kontakcie z alergenem pokarmowym. Nieco rzadziej zdarza się, że do wystąpienia objawów anafilaksji dochodzi po kilku godzinach. Uczulenie na konkretny alergen powoduje reakcję IgE zależną, na skutek której dochodzi do pobudzenia komórek tkanki łącznej i błon śluzowej. Te z kolei wydzielają substancje (głównie histaminę i tryptazę), które wywołują wstrząs anafilaktyczny. Jego najczęstsze objawy to:
- swędząca wysypka,
- opuchlizna gardła lub języka,
- obrzęk powiek,
- szybki i płytki oddech,
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
- kaszel i chrypka,
- wymioty,
- lęk i poczucie zagrożenia,
- niekiedy utrata przytomności.
W przypadku pojawienia się tej ryzykownej reakcji należy jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe. Leczenie anafilaksji polega na podaniu adrenaliny, która ma za zadanie przeciwdziałanie narastaniu niebezpiecznych symptomów. By zapobiec niedotlenieniu organizmu, choremu często podaje się również tlen.
Jak przebiega diagnostyka i leczenie alergii pokarmowych? Czy skórne testy alergiczne to jedyna metoda wykrywania uczulenia na alergeny?
Diagnostyka alergii jest procesem trudnym ze względu na różnorodność towarzyszących jej objawów. Obok badań laboratoryjnych istotną rolę w procesie stawiania diagnozy odgrywają testy skórne. Polegają one na zaaplikowaniu kropli z roztworem alergenu i nakłuciu naskórka w miejscu kropli. To badanie diagnostyczne alergolog najczęściej wykonuje się na skórze przedramienia, na której nie występują żadne objawy chorobowe. Punktowe testy skórne wykazują dużą skuteczność przede wszystkim w rozpoznawaniu alergii związanych z przeciwciałami IgE (tzw. natychmiastowych). Przeciwwskazaniem do ich przeprowadzenia są m.in. atak astmy, przyjmowanie antybiotyków oraz ciąża.
Chcesz zmniejszyć ryzyko wystąpienia bólu brzucha i objawów skórnych nietolerancji pokarmowej? Postaw na dietę eliminacyjną i usuń z jadłospisu pokarmy z alergenami!
Wzrost zachorowania na choroby alergiczne obserwuje się od lat osiemdziesiątych XX wieku. W ich profilaktyce kluczową rolę odgrywa prawidłowo zbilansowana dieta. Jedną z częściej zalecanych metod leczenia reakcji alergicznych jest eliminacja szkodliwego produktu z diety. Jeśli masz problem ze skomponowaniem jadłospisu bez uczulających składników, możesz skorzystać z pomocy cateringu dietetycznego. Dieta w wersji bez glutenu czy laktozy to doskonały sposób, by zapobiec niepożądanym objawom ze strony układu pokarmowego czy oddechowego. Nasi dietetycy i kucharze dbają, by jadłospis mimo wykluczeń był pełnowartościowy, smaczny i rozmaity.
