Choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, to poważne wyzwanie dla zdrowia i codziennego funkcjonowania. Ich objawy, m.in. bóle brzucha, biegunka czy wzdęcia, mogą znacząco utrudniać życie pacjentów. Czy odpowiednio dobrana dieta może pomóc w łagodzeniu dolegliwości i poprawie stanu jelit? Przeczytaj, czego nie warto jeść przy zapaleniu jelita grubego.
Czym jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Zapalenie jelita grubego to stan, który w prostych słowach można opisać jako „burza w Twoich wnętrznościach.” Wyobraź sobie, że Twoje jelito to rura, przez którą przepływa wszystko, co zjadłeś. Teraz pomyśl, że ta rura jest podrażniona, miejscami nawet pęknięta i krwawiąca – tak właśnie działa zapalenie jelita grubego.
Jakie są objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
A objawy? No cóż, są jak czerwone światło na drodze, którego nie da się zignorować.
- Biegunka – Można powiedzieć, że to najbardziej oczywisty objaw. Jeśli Twój dzień zamienia się w wycieczkę między kanapą a łazienką, to wiedz, że coś jest nie tak i kiedy objaw ten nie ustaje warto udać się do lekarza.
- Ból brzucha – Najczęściej przy zapaleniu jelita grubego możesz go zaobserwować w dolnej części brzucha. Może on mieć charakter ciągły lub skurczowy.
- Krwawienie z odbytu – Brzmi poważnie, bo takie jest. Gdy zauważasz krew tam, gdzie być jej nie powinno, czas przestać „googlać” i iść do lekarza.
- Osłabienie i zmęczenie – W tym przypadku najczęściej wynika z utraty krwi, odwodnienia, ale także stanu zapalnego.
- Gorączka – Często traktujemy gorączkę jako coś, czego trzeba pozbyć się natychmiast. Natomiast w rzeczywistości ,,gorączka” jest alarmem dla Twojego organizmu, że coś jest nie tak.
- Utrata masy ciała – Może się pojawić i jest spowodowana najczęściej brakiem apetytu, biegunką i zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych.
- Wzdęcia i gazy – Powodują nie tylko to, że czujesz się niezrecznie w otoczeniu, ale też są dużym dyskomfortem.
Jaka jest przyczyna stanów zapalnych jelit?
Stany zapalne jelit to złożone schorzenia, które mogą wynikać z wielu różnorodnych czynników. Choć dokładne mechanizmy ich powstawania nie zawsze są w pełni zrozumiałe, badania wskazują na istotną rolę czynników genetycznych, środowiskowych oraz zaburzeń w układzie immunologicznym. Przyczyny mogą różnić się w zależności od typu zapalenia, jednak wspólnym mianownikiem jest nieprawidłowa odpowiedź organizmu, prowadząca do przewlekłego stanu zapalnego w obrębie przewodu pokarmowego.
Przyczyna 1: nieodpowiednia dieta oraz ubogi jadłospis
Pierwszą z nich jest żywienie. Kiedy w diecie dominuje nadmiar ciężkostrawnych pokarmów, takich jak smażone jedzenie czy tłuste mięsa, układ pokarmowy jest mocno obciążony. Jeśli w jadłospisie znajduje się zbyt mało błonnika, to również może być to przyczyną, dlatego że to właśnie błonnik reguluje pracę jelit. Ponadto częste picie napojów gazowanych nie sprzyja jelitom. Może to powodować wzdęcia, a sam układ pokarmowy podrażniać. Oprócz tego jedzenie zbyt małej ilości produktów fermentowanych dodatkowo może osłabiać florę jelitową.
Przyczyna 2: Genetyka
Jeśli ktoś z Twojej rodziny cierpiał na choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, Twoje ryzyko zachorowania również wzrasta. Predyspozycje genetyczne mogą wpływać na sposób, w jaki Twój układ odpornościowy reaguje na bodźce środowiskowe, takie jak bakterie czy składniki pokarmowe. Szczególne znaczenie mają tu mutacje w genach, takich jak NOD2, które mogą prowadzić do nieprawidłowego rozpoznawania drobnoustrojów w jelitach. W efekcie organizm może reagować nadmiernym stanem zapalnym, uszkadzając własne tkanki.
Przyczyna 3: Układ odpornościowy
W przypadku chorób autoimmunologicznych, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, układ odpornościowy zaczyna atakować komórki własnego ciała, w tym przypadku błonę śluzową jelit. Może to być wynikiem nadreaktywności układu immunologicznego, który w odpowiedzi na czynniki zewnętrzne, jak mikrobiota jelitowa, uruchamia przewlekły proces zapalny. Naukowcy uważają, że kombinacja czynników genetycznych i środowiskowych może zakłócić delikatną równowagę immunologiczną, prowadząc do niekontrolowanego uszkadzania tkanek jelitowych.
Przyczyna 4: Infekcje
Bakterie, wirusy, a nawet pasożyty mogą przyczyniać się do rozwoju stanów zapalnych jelit. Przebyta infekcja przewodu pokarmowego, na przykład wywołana przez Salmonella czy Escherichia coli, może prowadzić do trwałych zmian w mikrobiocie jelitowej oraz pobudzenia reakcji immunologicznej. W niektórych przypadkach może to wywołać zespół zapalny, utrzymujący się długo po ustąpieniu infekcji. Źle przygotowane pokarmy, jak niedogotowane mięso, surowe jaja czy produkty mleczne niewłaściwie przechowywane, mogą być źródłem takich patogenów.
Przyczyna 5: Stres
Stres psychiczny i fizyczny mają bezpośredni wpływ na zdrowie jelit, które często określa się mianem „drugiego mózgu”. Jelita i mózg są połączone za pomocą osi jelitowo-mózgowej, a przewlekły stres może prowadzić do zwiększonego wydzielania kortyzolu, który zakłóca pracę układu trawiennego. Stres może zmieniać skład mikrobioty jelitowej, zwiększać przepuszczalność jelit i nasilać stany zapalne, co przyczynia się do zaostrzenia objawów takich chorób jak zespół jelita drażliwego (IBS) czy choroba Leśniowskiego-Crohna.
Przyczyna 6: Antybiotyki i leki
Długotrwałe stosowanie antybiotyków niszczy zarówno szkodliwe, jak i korzystne bakterie w jelitach, co prowadzi do zaburzeń równowagi mikrobioty jelitowej. Taka dysbioza może zwiększać podatność na stany zapalne oraz infekcje. Podobnie niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. popularne tabletki na różnego rodzaju bóle i stany zapalne) mogą powodować uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego, zmniejszając jego zdolność do ochrony przed toksynami i drobnoustrojami. Nadużywanie alkoholu dodatkowo osłabia wyściółkę jelit, umożliwiając przenikanie patogenów do organizmu.
Przyczyna 7: Alergie i nietolerancje pokarmowe
Niektóre składniki diety, których Twój organizm nie toleruje, mogą prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych jelit. Na przykład nietolerancja laktozy powoduje bóle brzucha, biegunki i wzdęcia, jeśli enzym laktaza nie jest wystarczająco produkowany. Gluten, obecny w zbożach takich jak pszenica, może wywoływać poważne reakcje zapalne u osób z celiakią lub nadwrażliwością na ten składnik. Spożywanie takich pokarmów przez osoby z nietolerancjami może prowadzić do uszkodzenia ścian jelita, ich przewlekłego podrażnienia i nasilenia objawów.
Rozpoznanie i wyeliminowanie alergii oraz nietolerancji z diety to kluczowy krok w leczeniu takich stanów.
Biegunka – co powinieneś zrobić, kiedy nie ustaje?
Przedłużająca się biegunka, szczególnie w kontekście chorób zapalnych jelit, wymaga podjęcia odpowiednich kroków. Przy biegunce organizm szybko traci wodę i elektrolity, dlatego dbaj o regularne ich uzupełnianie.
Jeśli biegunka utrzymuje się przez dłuższy czas, udaj się do lekarza. Może być konieczna zmiana leczenia farmakologicznego lub wprowadzenie diety dostosowanej do potrzeb pacjenta z wrzodziejącym zapaleniem jelita.
Może Cię zainteresować: Dieta przy SIBO (zespołu rozrostu bakteryjnego) – co jeść?
Czego unikać w chorobach zapalnych jelit i czego należy nie jeść przy problemach z jelitami?
Choroby zapalne jelit, takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, to prawdziwe wyzwanie. Dieta jelitowa odgrywa tutaj bardzo ważną rolę, a unikanie pewnych produktów może bardzo poprawić komfort życia pacjentów w okresie remisji.
Czego nie warto jeść przy problemach z jelitami?
Po pierwsze, produkty wysokoprzetworzone. Zawarte w nich dodatki, takie jak emulgatory czy konserwanty, mogą uszkadzać błony śluzowe jelit i zaostrzać stan zapalny. Wyeliminowanie ich z diety to absolutna podstawa.
Po drugie, ciężkostrawne i tłuste pokarmy. Unikaj smażonych potraw oraz tłustych mięs – obciążają układ pokarmowy, co utrudnia regenerację chorego jelita. Zamiast tego lepiej sięgać po gotowane potrawy jak chude mięsa, które są znacznie bardziej przyjazne dla jelit.
Co z napojami? Napoje gazowane i alkohol to kolejni winowajcy. Mogą powodować wzdęcia, podrażnienia oraz zaburzać równowagę elektrolitową, co jest szczególnie niekorzystne dla pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Zamiast tego warto sięgnąć po napary ziołowe, które wspierają perystaltykę jelit i łagodzą dolegliwości.
Nie zapominaj o znaczeniu błonnika pokarmowego. W okresie zaostrzenia lepiej unikać surowych warzyw i owoców, a także niektórych roślin strączkowych. Warto jednak włączyć gotowane kasze, np. grube kasze lub ryż, które są lekkostrawne i dostarczają cennych składników odżywczych. To właśnie takie pokarmy mogą być kluczowe w regeneracji błon śluzowych jelita.
Dieta w chorobach jelit powinna być dobrze zbilansowana i lekkostrawna. Kefir oraz inne produkty fermentowane wspierają mikroflorę jelitową, co jest niezwykle ważne w stanach zapalnych. Zadbaj również o odpowiednią podaż składników mineralnych, aby uniknąć niedoborów, które mogą dodatkowo osłabić organizm.
A jeśli nie wiesz w jaka dieta będzie dla Ciebie odpowiednia i jak stworzyć odpowiedni plan żywieniowy zgłoś się do dietetyka i skorzystaj z zaleceń dietetycznych.
Źródło
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC1374760/?page=1 [dostęp 25.11.2024]
